معماران معروف ایرانی

معماران معروف ایرانی

ایران به دلیل وجود معماران خلاق شهرت خاصی در معماری جهان دارد؛ از طرفی هنر معماران ایرانی فقط محدود به خود ایران نیستند و بسیاری از آن‌ها در خارج از ایران نیز طرح‌های جالبی را طراحی و اجرا کردند. برخی از معروف‌ترین معماران ایرانی قدیمی و معاصر معرفی می شود که البته معماران ایرانی معروف بسیاری وجود دارند که در مقالات بعدی به معرفی ان ها خواهیم پرداخت.

شیخ بهایی

بهاالدین محمد بن حسین عاملی، معروف به شیخ بهایی، متولد سال ۹۲۵ خورشیدی است. شیخ بهایی از مفاخر ایرانی به شمار می رود و از او آثار بسیاری در سیاست، ادبیات، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه و مهندسی بر جای مانده‌ است.

بهاالدین محمد بن حسین عاملی، معروف به شیخ بهایی،

مهارت شیخ بهایی در ریاضی و معماری و مهندسی زبانزد بود. از مهم‌ترین خدمات او طراحی سد قهرود در ۳۵ کیلومتری جنوب کاشان است. شیخ بهایی در رونق بخشیدن به شهر اصفهان و تعیین سمت قبله مسجد شاه اصفهان موثر بوده است که این قبله‌یابی که با استفاده از ابزارهای آن زمان انجام گرفته است، هفت درجه اختلاف با جهت واقعی قبله دارد. از دیگر خدمات او می‌توان تقسیم آب زاینده رود به محلات اصفهان و روستاهای مجاور رودخانه را نام برد؛ همچنین ساخت گلخن گرمابه‌ای معروف به حمام شیخ بهایی، طراحی منار جنبان، میدان نقش جهان و خیابان چهارباغ در اصفهان از مهمترین آثار او به شمار می‌روند.

استاد عیسی شیرازی

استاد عیسی شیرازی نقشه‌نویس یا عیسی‌خان طراح و معمار از هنرمندان و معماران معروف شیرازی قرن یازدهم به شمار می رود. دلیلشهرت او به‌خاطر طراحی و اجرای بنای تاج محل در شهر آگرا هندوستان می باشد. این بنا «آرامگاه ارجمند بانو ملقب به ممتاز محل» است. او ملکه ایرانی شاه جهان، پنجمین پادشاه گورکانی هند بود. برای ساخت این بنا ۲۰ هزار کارگر، استاد کار، معمار، سنگ‌تراش، نقاش، فلزکار، وجواهر تراش به‌مدت ۲۲ سال کار کردند.

برای ساخت تاج محل در متون تاریخی به‌ نام استاد عیسی شیرازی نقشه‌نویس و امانت خان شیرازی طغرانویس اشاره شده‌ است؛ اما در برخی از متن‌های جدیدتر، به ‌شخصی بنام استاد احمد لاهوری به‌عنوان معمار تاج محل اشاره کردند.

ملا علاالملک تونی

فاضل خان ملقب به ملا علاالملک تونی، متولد‌ شده در شهر تون فردوس کنونی یکی از معماران بزرگ ایران در قرن ۱۱ هجری بود. از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین بناهای ساخته‌شده توسط ملا علاالملک تونیظف باغ شالیمار در لاهور است. این باغ یکی از سرشناس‌ترین مکان‌های گردشگری پاکستان محسوب می‌شود. او این بنا را به همراهی شخصی به نام علیمردان خان ساخته است. همچنین مدرسه فاضلیه در مشهد به‌به وسیله او ساخته شده ‌است. ملا علاالملک تونی ساخت مدرسه فاضلیه را در زمان شاه عباس دوم به اتمام رساند. از دیگر بناهای ساخته‌شده توسط وی، کاروانسرای رباط شور می باشد.

عبدالله خان نقاش باشی

عبدالله خان نقاش باشی دهنوی سمیرمی معمارباشی و نقاش‌باشی دربار فتحعلی‌شاه و ناصرالدین شاه بود. او از نقاشان موردعلاقه فتحعلی‌شاه به شمار می رود که از او تک چهره می‌کشید. او دیوارنگاره‌ای بزرگ از مراسم سلام نوروزی فتحعلی‌شاه در تالار بارعام کاخ گلستان اجرا کرد که اکنون از بین رفته‌ است.

مهم‌ترین اثر عبدالله‌خان دیوارنگاره عظیم کاخ نگارستان با ۱۱۸ پیکره تمام قد در تهران بود که از بین رفته ‌است. در این دیوارنگاره، تاج‌گذاری فتحعلی‌شاه در میان فرزندانش آمده بود. بیشتر جهانگردان غربی که در سده هجدهم میلادی به ایران آمدند این دیوارنگاره را به محمدحسن اعتمادالسلطنه (محمدحسن‌خان) نسبت دادند؛ ولی ادوارد براون در اواخر دهه ۱۸۸۰ کتیبه‌ای را در پایین آن کشف کرد که نشان می‌داد این دیوارنگاره از کارهای عبدالله‌خان است.

عبدالله خان در حدود سال ۱۲۲۸ هجری قمری در کاخ سلیمانیه کرج دیوارنگاره‌ای از آغامحمدخان و فتحعلی‌شاه اجرا کرد که در سال‌های اخیر بازسازی و محافظت‌شده‌ است. عبدالله خان همچنین طراح مقبره سنگ مرمر فتحعلی شاه در قم بود.

هوشنگ سیحون

هوشنگ سیحون در سال ۱۲۹۹ در تهران متولد شد. اگرچه خانواده‌اش اهل موسیقی بودند؛ اما او تصمیم گرفت تحصیلاتش را در زمینه معماری ادامه دهد. هوشنگ سیحون ابتدا مدرک معماری‌ را در دانشکده معماری هنرهای زیبای دانشگاه تهران گرفت و بعد برای ادامه تحصیل به پاریس رفت.

هوشنگ سیحون به مرد بناهای ماندگار شهرت دارد و علت این معروفیت نیز کارهای چشم‌گیر او در زمینه طراحی بناهای یادبود برای مفاخر ایرانی است. هوشنگ سیحون طراحی آرامگاه نادرشاه در مشهد، طراحی آرامگاه کمال‌الملک در نیشابور، طراحی آرامگاه ابوعلی سینا در همدان، طراحی آرامگاه خیام در نیشابور، بازسازی و طراحی آرامگاه فردوسی در طوس، طراحی و ساخت مقبره کلنل محمد تقی خان پسیان و ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران انجام داده است.

معروفترین آثار آقای سیحون

طراحی آرامگاه نادرشاه در مشهد

طراحی آرامگاه کمال‌الملک در نیشابور

طراحی آرامگاه بوعلی سینا در همدان

طراحی آرامگاه خیام در نیشابور

بازسازی و طراحی آرامگاه فردوسی در طوس

طراحی و ساخت مقبره کلنل محمد تقی خان پسیان

ساخت ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران

هوشنگ سیحون علاوه بر معماری به نقاشی از مناظر و روستاها نیز پرداخت. او در طول عمر خود نمایشگاه‌های متعددی در ایران و خارج از ایران برگزار کرد. هوشنگ سیحون در سال ۲۰۱۲ به‌عنوان یکی از چهره‌های بزرگ فرهنگ و ادب ایران به کسب جایزه بیتا نائل شد. او در سال ۱۳۹۳ در ونکوور کانادا چشم از جهان فرو بست.

هوشنگ سیحون

داریوش بوربور

داریوش بوربور متولد سال ۱۳۱۳ در تهران می باشد. او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در ایران برای ادامه تحصیل به انگلیس رفت و دیپلم عمومی خود را از دانشگاه کمبریج گرفت. او مدرک لیسانس در رشته معماری و فوق‌ لیسانس شهرسازی را از دانشگاه لیورپول و دکترای معماری در مناطق گرم و خشک را از دانشگاه ژنو دریافت کرد.

داریوش بوربور را «پدر شهرسازی نوین» ایران می‌دانند؛ زیرا‌ که داریوش بوربور در سال ۱۳۴۵ شورای عالی شهرسازی ایران را تاسیس کرد. او تاکنون طرح‌های جامع شهری و منطقه‌ای بسیاری ارائه کرده است مانند:

طرح جامعه منطقه نوشهر–چالوس

طرح جامع سراسری کرانه دریای خزر

طرح جامع منطقه آبادان–خرمشهر

طرح نوسازی اطراف حرم مطهر امام‌ رضا

طراحی بازار رضای مشهد

داریوش بوربور علاوه بر معماری و شهرسازی به مطالعات محیط‌ زیستی، نقاشی و مجسمه‌سازی نیز علاقمند می باشد. او پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۷۰ «پژوهشکده و کتابخانه مطالعات ایران‌شناسی» را راه‌اندازی کرد. وی در کارنامه خود جایزه بین‌المللی مرکوری طلایی ایتالیا در سال ۱۳۵۴ و قرار گرفتن در لیست پنجاه معمار برجسته جهان در دومین نمایشگاه بین‌المللی معماران برجسته دنیا در سال ۱۳۶۷، در بلگراد را دارد.

داریوش بوربور

عبدالعزیز فرمانفرمائیان

 از دیگر معماران معروف ایرانی، عبدالعزیز فرمانفرمائیان متولد سال ۱۲۹۹ است که بسیاری او را موسس نظام مهندسی نوین در ایران می‌دانند. فرمانفرمائیان پس از گذراندن تحصیلات در دانشگاه هنرهای زیبای پاریس به ایران بازگشت و در سال ۱۳۳۳ اولین دفتر مهندسان مشاور ایران را تاسیس کرد. او چند سال به تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول بود.

از آقای فرمانفرمائیان آثار بسیار زیادی به‌جای مانده است که مهم‌ترین آثار او شامل موارد زیر است:

ورزشگاه آزادی تهران

ساختمان شرکت نفت

مسجد دانشگاه تهران

ساختمان وزارت کشاورزی و وزارت کار و وزارت پست و تلگراف و تلفن

فرودگاه مهرآباد

کاخ مادر سعدآباد

کتابخانه کاخ نیاوران

ساختمان اداری صدا و سیما

موزه فرش تهران

ساختمان بورس تهران

طرح اولیه فرودگاه جدید امام خمینی

اولین طرح جامع شهری تهران

عبدالعزیز فرمانفرمائیان پس از انقلاب از ایران مهاجرت و ۳۵ سال آخر عمر خود را در خارج از ایران سپری کرد که در سال ۱۳۹۲ در اسپانیا درگذشت.

عبدالعزیز فرمانفرمائیان

حسین امانت

حسین امانت در سال ۱۳۲۱ در کاشان متولد شد. او در ۲۴ سالگی و پس از فارغ‌التحصیلی از رشته معماری دانشگاه تهران در مسابقه‌ای برای طراحی نمادی ایرانی اسلامی از «ایران مدرن» شرکت کرد که او در این مسابقه برنده شد و نتیجه‌ اولین کار دوران حرفه‌ای او بنای برج آزادی تهران است که به‌عنوان نمادی از ایران شناخته می‌شود.

برج آزادی -حسین امانت

مشهور ترین پروژه های حسین امانت

ساختمان‌های اولیه دانشگاه صنعتی شریف

ساختمان سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری

شهرک تفریحی دریاکنار

سفارت ایران در پکن اشاره کر

حسین امانت به‌عنوان فردی شناخته شده است که در آثارش معماری کلاسیک غربی با روح معماری شرقی پیوند خورده است.

حسین امانت

بهرام شیردل

بهرام شیردل را بین‌المللی‌ترین معمار ایرانی می باشد. او در سال ۱۳۳۳ در تهران متولد شده است. بهرام شیردل مدرک کارشناسی‌ را از دانشگاه تورنتو و کارشناسی ارشد را از آکادمی هنر کرنبروک میشیگان دریافت کرد. بهرام شیردل از معمارانی است که به‌خاطر روابط بین‌المللی خوب قادر بوده است که پروژه‌هایی در کلاس جهانی طراحی کند .

مشهور ترین پروژه های خارجی  آقای شیر دل که با طراحی آن ها توانسته جایزه های بسیاری گرفته است، شامل:

کتابخانه‌ اسکندریه مصر

موزه ملی اسکاتلند

میدان ژاک کارتیه کانادا

کتابخانه کانسای ژاپن

طراحی شهری مونترال در سال ۲۰۰۰

بازسازی شهری سمرقند ازبکستان

طرح شهر جدید چانگلیوی چین

بهرام شیردل

مشهورترین پروژه های داخلی آقای شیردل

آقای بهرام شیردل خود را رهبرِ در سایه معماری ایرانی می‌داند. او در حال حاضر ریاست دفتر مهندسان مشاور شیردل و همکاران را بر عهده دارد. بهرام شیردل در سال ۱۳۷۴ به ایران بازگشت که از آن زمان تاکنون پروژه‌های چشم‌گیری را در ایران طراحی و اجرا کرده است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مرکز تجارت جهانی شیراز

مجموعه گردشگری پدیده کیش

طرح توسعه حرم حضرت معصومه

ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات ایران

ترمینال مسافری فرودگاه بین‌المللی امام خمینی

مرکز تجارت جهانی شیراز – بهرام شیردل

 کامران دیبا

آقای کامران دیبا یکی دیگر از معماران معاصر و معروف ایران می باشد که سال 1315 در تبریز متولد شد که تحصیلات معماری‌ را در دانشگاه هاروارد به پایان رساند و در سال 1345 به ایران بازگشت.

به خاطر نسبت فامیلی نزدیک کامران دیبا با فرح دیبا، همسر شاه سابق ایران، پروژه‌های دولتی گوناگونی را از طریق دفتر مهندسین مشاور DAZ به انجام رساند

از جمله این پروژه‌های معروف او می توان به موارد زیر اشاره کرد:

موزه هنرهای معاصر تهران

فرهنگسرای شفق

فرهنگسرای نیاوران.

مشهورترین اثر کامران دیبا پروژه نیمه تمام شهر جدید شوشتر می باشد که در آن با استفاده از الگوهای ساختاری و گونه‌های ساختمانی سنتی توانست توجه جهانیان را به خود جلب کند.

کامران دیبا برای این پروژه موفق شد جایزه آقاخان را، که از نظر مالی برترین جایزه معماری جهان به شمار می‌رود، را به دست بیاورد. در نمایشگاه آثار معماری و شهرسازی قرن بیستم در سال ۲۰۰۰ نیز، طرح شهر جدید شوشتر به عنوان طرح برگزیده انتخاب شد.

موزه هنرهای معاصر – کامران دیبا

سید هادی میرمیران

آقای سید هادی میرمیران در سال ۱۳۲۳ در قزوین متولد شد که او  فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معماری دانشکده‌ هنرهای زیبای تهران است و از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۷ در دفتر فنی شرکت ملی فولاد ایران مشغول به کار بوده است.پس از انقلاب نیز در  پروژه‌های شهرسازی فعالیت داشت و وی از معروفترین معماران ایران است.

پروژه های معروف آقای میرمیران

طرح مجتمع مسکونی ائل گلی در تبریز

طرح شهر جدید بهارستان

مجموعه ورزشی رفسنجان

طراحی سفارت ایران در فرانکفورت و بانکوک

طرح کتابخانه ملی ژاپن

طرح ساختمان استانداری تهران

طرح ساختمان کتابخانه ملی ایران

مجموعه ورزشی رفسنجان- سید هادی میرمیران

آقای سید هادی میرمیران جوایز زیادی نیز دریافت کرده است  که تقدیرنامه افتخار برای طرح کتابخانه ملی ژاپن، لوح تقدیر برای طرح بهسازی میدان کهنه و مسجد جامع عتیق اصفهان، دریافت نشان معماری ایرانی، طرح برگزیده در مسابقه بین‌المللی موزه تاریخ کالیفرنیا و دریافت نشان معماری ایران از انجمن مفاخر معماری ایران از جمله‌ آن‌هاست. میرمیران مایه افتخان ایرانیان می باشد. آقای سید هادی میرمیران در سال ۱۳۸۵ درگذشت.

لیلا عراقیان

لیلا عراقیان یکی از معماران معاصر و مشهور ایران در داخل و خارج از کشور می باشد و در سال 1362 متولد شد که وی در  فارغ‌التحصیل کارشناسی معماری از دانشگاه شهید بهشتی و کارشناسی ارشد از دانشگاه بریتیش کلمبیا می باشد و با طراحی پل طبیعت تهران در سطح ملی و بین المللی شهرت یافت.

طرح لیلا عراقیان در سال ۱۳۸۸ برای پل طبیعت انتخاب شد و این پل در سال ۱۳۹۳ افتتاح شد.

در طراحی این پل توجه ویژه ای به مسائل محیط‌ زیستی شده است به همین دلیل به آن نام پل طبیعت داده شده است. این پل با توجه به طراحی‌‎اش تنها به عنوان نقطه اتصال بین دو مکان مورد استفاده قرار نمی گیرد ، بلکه باعث جذب گردشگر از طریق چشم‌انداز طبیعی شده است. پل طبیعت که توسط وی طراحی شده در بین 5 انتخاب برتر 300 معمار جهان در مسابقه معمار شهری آمریکا سال 2015 قرار گرفت. لیلا عراقیان جوایز متعددی را پس از طراحجی پل طبیعت به دست آورد.

جوایز کسب شده توسط  لیلا عراقیان

جایزه بین‌المللی خشت طلایی در سال 1393

تقدیر در جایزه معماری آسیا در سال 1394

جایزه MEIDAA در بخش پروژه‌های عمومی و شهری خاورمیانه

جایزه معماری آقا خان در سال 2016

علی اکبر صارمی

آقای علی اکبر صارمی در سال 1322 متولد شد و او دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران اتمام رساند و برای ادامه تحصیل  به آمریکا رفت.

آقای صارمی پس از کسب مدرک دکتری از دانشگاه پنسیلوانیا به ایران بازگشت و دفتر مهندسین مشاور تجیر را راه اندازی کرد. صارمی در دانشگاه تهران، دانشگاه فارابی و دانشگاه آزاد اسلامی تهران تدریس داشت، و یکی از معماران ایرانی می باشد که نقش مهمی را در تربیت نسل جدید معماران ایرانی داشته است. او در  سال ۱۳۹۵ از دنیا رفت.

پروژه های مشهور آقای صارمی

ساختمان سفارت ایران در الجزایر و آلبانی

تالار شهر کرمانشاه

آمفی تئاتر انستیتوی پاستور

مجموعه ساختمان‌های شورای شهر مشهد

فرهاد احمدی

فرهاد احمدی در سال ۱۳۲۹ در آبادان متولد شد،وی در سال ۱۳۵۶ در مقطع کارشناسی ارشد معماری و شهرسازی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.

او فعالیت‌هایش معماری اش را با ساخت مجموعه‌های مسکونی و خدماتی در مناطق محروم استان خراسان شروع کرد و بعد از جنگ تحمیلی درعملیات‌های بازسازی مناطق جنگی حضورداشت.

آقای فرهاد احمدی که از سال ۱۳۶۰ عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی است بیشتر زندگی خود را صرف آموزش معماران ایرانی کرده است.

پروژه های مشهور آقای احمدی

طرح سفارت ایران در استکهل

ساختمان مرکز فرهنگی دزفول

باز طراحی جنوب میدان نقش جهان

طراحی جامع دانشگاه هنر اصفهان

کتابخانه مرکزی دانشگاه علم و صنعت

و ساخت سفارت ایران در سئول که کاندید دریافت جایزه آقاخان شد.